COVİD-19 ve KOKU-TAT KAYBI

Grip ve soğuk algınlığının etkilerinden olan koku-tat kayıpları COVİD-19 enfeksiyonunda da gözlemleniyor.

COVİD-19 hastalığının başlangıç dönemlerinde tanı koydurucu olabileceği ileri sürülen bu parametrelerin nedeni araştırılıyor.

Harvard üniversitesinde yapılan çalışmalarda burun kökündeki hücrelerde bulunan iki gendeki ekspresyon bozukluğunun sorumlu olabileceği bildirildi.

Bilindiği gibi ÇİNKO binden fazla gen ekspresyonu sağlayabilen bir mineraldir.

KOKU: burun kanalında lamina kribriformis, septumda bulunan nöroepitellerin reseptörleri aracılığıyla bulbus olfaktoriusa bağlanır, etkinlik sağlar.

Koku alma hücreleri çinko aracılığıyla 30 ile 60 günde bir yenilenir.

TAT: Tat tomurcuklarındaki hücreler aracılığıyla  sağlanır. Tat tomurcuklarında bulunan 3 tip hücreden hücre tipI’de sentezlenen ‘Glutatyon-S-transferaz’ enzimi bulbus olfaktoriusun epitel hücrelerini, peroksitlerin  toksik etkilerinden korurlar.

PAROTİS, submandibular guddeler, asinar sekretuar granüllerinde, ÇİNKO bağıntılı metalloenzim, karbonik anhidraz VI, tat tomurcuklarındaki kök hücrelerde bölünme,differansiasyon, proliferasyon sağlar, matürasyonu endükler, koku ve tat almada etkin rol oynar.

ÇİNKO eksikliğinde, tükrükte bulunan TIMPI (doku metalloproteinaz inhibitörü ve MMP3 (metalloproteinaz 3) eksikliğine bağlı olarak TUZ tadını alma hissi  azalır.

COVİT-19 salgını toplumda önemli bir STRES sorunu oluşturdu.

STRES: hipotalamustan salgılanan kortikotropin serbeşleştirici faktör (CRF), hipofiz ön lobundan az miktarda ACTH salgılatır- stresörler etkisiyle bu salınım 20 misli fazla artarak böbrek üstü korteksinden KORTİZOL salınımını fazlalaştırır. KORTİZOL  meallotionein 1 ve 2 (A ve B) ile çinko taşıyıcı protein ZnT1’i artırarak çinkonun  karaciğere depolanmasını sağlar. Kortizol idrarla atılımını da arttırarak serum çinkosunu belirgin azaltır.

 Serumda çinko eksikliği, timüs guddesini atrofiye ederek bağışıklık sistemini de yetersizleştirir.

 COVİD-19  seyrindeki IL 6 fırtınası ile ÇİNKO arasında negatif bir etkileşim bulunuyor.             

IL-6, gp130, Janus kinase aracılığıyla STAT-3 fosforilasyonu sağlıyarak Th17 sentezlenmesiyle otoimmün, enfeksiyöz, nörodejeneratif ,kanser gibi hastalıkların patogenezinde önemli rol oynar.

Çinko, STAT 3 fosforilasyonunu engelleyerek bu mekanizmaların gelişimini engellemeğe çalışır. Diğer bir deyimle IL6 artışı çinkonun azalmasına yol açar.

60 yaş ve üzeri bireylerde, yaşa bağlı olarak değişik faktörlerin etkisiyle vücut ÇİNKO değerleri oldukça düşüktür.

HİPERTANSİYON, KALP DAMAR HASTALIKLARI seyrinde kullanılan ACEI inhibitörleri ve/veya idrar söktürücüler (Tiazid,furozemid v.b) belirgin ÇİNKO kayıplarına yol açar. Özellikle ACEI inhibitörlerinin önemli yan etkileri arasında KOKU-TAT kayıpları yer alır.

ACEI kullanımı seyrinde gelişen demir eksikliğine bağlı anemi, DEMİR  tedavisine yanıt vermez. ÇİNKO alınmaya başladıktan sonra düzelir.

COVID-19 olgularında görülen semptomlar, Çinko eksikliğinin neden olduğu semptomlarla büyük benzerlik göstermektedir.

Koku ve tat kaybı ve diğer semptomlar COVID-19 enfeksiyonun farklı aşamalarında oluşan çinko eksiklikleriyle bağlantılı olabilir mi?

• Takakazu Yagi.” The role of  ZİNC in the treatment of Taste disorders.” Recent Patients of Food. Nutrition-Agriculture. 2013;5(1)  Doi:10.2174/127984/ 130501007.
• 
  
• Ulrich Lai .”Neural Regulation of Endocrine and Autonomic stress responses.”  Nature Reviews Neurosciences. 2017;106:397-400
•  Bury NR.” Cortizol stimulates the ZİNC  signaling pathway and expressions of metallotioneines and ZnT1 in rainbow trout grill epithelial cells.” Am J Physiol REgul Integr Como ‘  siol  2008;294(2):R 623-9   
• 
  
• Kudo H. “Dietary ZINC deficiencies decreases  Glutathione-S  Transferase.” J Nutr. 2000; 130:38-44
• 
  
• Lara T, “Effects of  Angiotensin Converting Enzyme Inhibitory (ACEI) on  ZİNC metabolism in patients with Heart  failure.” J of Trace Elem in Med and Biol . 2007, 21(S1):53-55
• 
  
• Sing M.” ZINC for the commond  cold”  Cochrane Database Syst Rev. 2013; 16 (6), CD001364
• Bill Sardi “Emergency Room Doctor Doesn’t Realize Major Signs & Symptoms of COVID-19 Coronavirus Cases Match Evidences Of Zinc Deficiency”  2020
• https://www.lewrockwell.com/2020/03/bill-sardi/emergency-room-doctor-doesnt-realize-major-signs-symptoms-of-covid-19-coronavirus-cases-match-evidences-of-zinc-deficiency/
• 
  
• Wasto S. Zinc and inflammatory immune response in aging. Ann NY Acad Sci. 2007;1100:111-122
• 
  
• Lee JK  Association between serum interleukin-6  concentrations and mortality in olders adults study. The Rancho Bern. ardo study.   PLoS   One. 2012;7(4):e34218