ÇİNKO METABOLİZMASI

Çinko, vücudun tüm dokularında ve sıvılarında bulunur, serumda 

 albumine bağlı ( %70) taşınır.Değişik faktörler serum çinko düzeylerini  etkiler: 

• Gebelikte barsaktan  fraksiyonel emilim artmasına karşın, plazma volümünün genişlemesi,
• Protein enerji malnutrisyonu, siroz ve nefropatililerde  serum albuminin  azalması, 
• Akut enfeksiyonlar, travma, stres v.b endojen kortizol ve sitokinlerin salınımı akut faz reaktanların ( IL6 v.b.), metallotionein sentezlerinin artması
• Yaşlılarda  alım ve fraksiyonel emilim yetersizliği,
• Yemeklerden sonra, hormonal değişiklikler, enerji metabolizmasının endüksiyonu, dolaşımdaki nutrientlerin tutulması, pankreas, safra, ince barsaktan, barsak boşluğuna belirgin salınmı (3 ile 5 mg) vb. nedenlerle çinko serumda azalır. 
• Açlıkta, egzersizlerden sonra, katabolizma sırasında, adelelerden salınım ise  serum çinkosunu artırır

 Total vücut çinkosunun  yaklaşık %60’ı iskelet adelesi, %30’u kemiklerde (100-200mg/g), %0.1’i  plazmada bulunur. Koroidler 274 mg/g, prostat sıvısı 300-500 mg/ml çinko içerirler.

Çinkonun deposu bulunmaz, dokuların gereksinimi için total vücut çinkosusnun 1/3 ile 1/4’ü yer değiştirir. Kemiklerden emilim, dokulardan katabolizma ile salınan çinko yeniden kullanılır.Total çinkonun   %50’si gastrointestinal, %15’i idrar ,  %17’si barsağa dökülen epiteller, semen, saç, menstrüasyonla atılır. Feçesle  (1 ile 5mg/gün) , idrarla ( 0.3 ile 0.7 mg/gün), terle ( 115 mg/dl), aşırı terleme ve perspirasyonla (2 ile 3 mg/gün), semenle ( 1 ile 5 mg), dökülen epitellerle (0.5mg/gün), menstrüasyonla (0.01mg/gün), normal dökülen saçlarla belirlenemiyecek düzeyde, çinko  kayıpları olur.  Absorbe olan total çinko arttıkça, feçesle  endojen kayıplar  artar. Gıdalardaki çinko azaldığında, negatif bir çinko dengesi oluşur, çinko havuzundan kayıplar azalır.  Negatif çinko dengesinin vücutta çinko fonksiyonları üzerine etkisi hafiftir, uzun süre belirgin olmaz .  

• King J C, Canar M M, Erdman J W. Zinc homeostasis in humans. J Nutr 130: 1360S-6S,2000.
• Fung E B, Ritchie L D, Woodhouse L R et al. Zinc absorption in women during pregnancy and lactation: a longitudinal study. Am J Clin Nutr 66:80-8,1997.     
• Baer MJ, King JC. Tissue zinc level and zinc excretion during experimental zinc depletion in young men. Amer J Clin Nutr. 39:556-70,1986.
• Hess FM, King JC, Margen S. Zinc excretion in young women on low zinc intakes and oral contraceptives agents. J Nutr. 107:1610-20,1977.
• Sian L, Mingyan X, Miller L V et al. Zinc absorption  and intestinal losses of endogenous zinc in young Chinese women with marginal zinc intakes. Am J Clin Nutr 63:348-53,1996.
• Hambridge M. Human Zinc Deficiency. J Nutr. 130(5): 13445-95,2000.